قهوه به عنوان یکی از نوشیدنی‌های پرکاربرد دنیا، جاذبه‌ای خاص برای افراد با سلایق متنوع دارد. این نوشیدنی با استفاده از دانه‌های کشت‌شده در مناطق خاص جهان، در دو نژاد عربیکا و روبوستا به وجود امده است با توجه به فواید متعدد، قهوه به عنوان یک نوشیدنی غنی از کافئین به شمار می‌رود که امروزه به صورت صنعتی تولید می‌شود و در سراسر جهان مصرف گسترده‌ای دارد. قهوه توانسته است حتی با طعم تلخی که دارد مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده و جزء محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در فرهنگ‌ها و سبک‌های زندگی مختلف قرار گرفته است. قدمت مصرف دانه قهوه در کشورها نیز به گذشته بازمی‌گردد و هر روز تعداد طرفداران این نوشیدنی در جوامع مختلف افزایش می‌یابد. فرآیند رشد و تولید دانه‌های قهوه در مناطق خاص و تاثیرات محلی بر طعم آن، سبب شده تا این نوشیدنی را به روش های مختلف مورد سرو قرار بگیرد و با توجه به ماده ای مانند شیر، اب جوش، شکر و … ترکیبات هیچان انگیزی را ایجاد کرده است. در دنیای قهوه، نژادهای مختلفی از دانه‌های قهوه وجود دارند، که به طور عمده به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند: عربیکا و روبوستا. در این مقاله از شرکت هوکان رستا کارن به توضیح فرق تفاوت قهوه عریبکا و روبوستا می پردازیم بنابراین با ما همراه باشد.
تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا
در جهان دو نوع اصلی از دانه‌های قهوه وجود دارد، اما لازم به ذکر است که این تفاوت از نظر نوع نوشیدنی قهوه یا روش تهیه آن نیست، بلکه به نژاد دانه‌های قهوه اشاره دارد. اگرچه تفاوت قهوه عریبکا و روبوستا به نظر ممکن است برای بسیاری از مبتدیان قابل فهم نباشد، اما در دم کردن و مصرف این دو نوع دانه قهوه، تفاوت‌های زیادی به چشم می‌خورد. در این مقاله قصد داریم با این دو نوع دانه آشنا شده و فرق قهوه عربیکا و روبوستا در شرایط کشت،طعم، میزان کافئین و قیمت مورد بررسی را بررسی میکنیم.
تاریخچه
- قهوه عربیکا:به عنوان گیاهی حساس‌تر، مستعد آفات و بیماری‌ها است. این قهوه ابتدا در مکانی در کشور اتیوپی کشف شد در قرن ۹ میلادی، یک چوپان اتیوپی از اثرات جالبی که دانه‌های قرمز درخت خاصی بر روی حیوانات گله‌اش داشت، باخبر شد. این چوپان تصمیم گرفت دانه‌های این درخت را خود هم امتحان کند. نتیجه این آزمایش نه تنها با افزایش انرژی و فعالیت حیوانات گله خود اثر گذاشت، بلکه چوپان نیز از این دانه‌ها خورد و احساس پرانرژی و سرحالی کرد. این تجربه اولیه به تدریج منجر به کشف و گسترش مصرف قهوه عربیکا شد و تأثیرات مثبت آن بر انرژی و روحیه افراد شناخته شد.
- قهوه روبوستا:دارای سرسختی بیشتری بوده و مقاومت بیشتری در برابر آفات و بیماری‌ها دارد. اولین بار قهوه روبوستا در قرن 18 میلادی در کشور کنگو توسط بلژیگی ها کشف شد. و با نام Coffea canephora نام گذاری شد ، با این حال این درخت جزو درختان بومی جنگل های استوایی نزدیک دریاچه ویکتوریا در کشور اوگاندا نیز به شمار می رود.این نوع قهوه حدود یک سال بعد از ورود به آسیا، برای اولین بار وارد این قاره شد و در کشورهایی که پیش‌تر قهوه عربیکا کشت می‌شد، رواج پیدا کرد. در سال 1869 به دلیل حملات یک آفت که منجر به خرابی درختان قهوه عربیکا شد و همچنین به دلیل مقاومت بیشتر درختان قهوه روبوستا به این نوع آفت، مزارع قهوه در کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند اندونزی، هند، و ویتنام، شروع به کشت این نوع قهوه کردند.
شرایط رشد
- قهوه عربیکا: ار دیگر تفاوت قهوه عریبکا و روبوستا برای رشد، این گیاه نیاز به شیب‌های تند و مکان‌های کوهستانی دارد. زمانی که درختچه‌های همیشه سبز عربیکا در طبیعت رشد می‌کنند، ممکن است به ارتفاع نهایی 40 فوت (حدود ۱۲ متر) برسند. این گیاهان از یک سیستم انشعاب باز (Open-branching system) بهره می‌برند. در این حالت، برگ‌ها به شکل یکنواخت و متضاد رشد می‌کنند و دارای رنگی براق و سبز هستند. این ویژگی‌ها به آنها زیبایی و جذابیت خاصی می‌بخشد.درخت کوتاه قد با ارتفاع بین 9 تا 12 متر که در مقایسه با روبوستا حساس‌تر به آفات و بیماری‌ها است.
- روبوستا: یک نوع گیاه قهوه است که در شرایط خاصی رشد می‌کند. این گیاه به طور عمده در مناطق با ارتفاعات پایین کشت می‌شود. شرایط جوی ایده‌آل برای کشت قهوه روبوستا شامل دمای متوسط روزانه حدود 27-20 درجه سلسیوس، دمای شبانه حدود 18-15 درجه سلسیوس و بارندگی سالانه حدود 2200 الی 3000 میلیمتر است. درختان قهوه روبوستا به ارتفاع تقریبی 10 متر می‌رسند و دارای شاخه‌های فراوان و برگ‌هایی با سطح بزرگ هستند. این درختان به طور معمول دارای برآمدگی‌های دو طرفه از خط وسط برگ‌ها هستند که یکی از ویژگی‌های متمایز کننده‌ی ظاهری آن‌هاست. برگ‌های قهوه روبوستا دارای خطوط خطی است که به شکل‌های مختلفی در داخل برگ قرار دارند. برای موفقیت در کشت قهوه روبوستا، انتخاب مکان مناسب با خاک مناسب و اطلاعات کافی در خصوص شرایط آب و هوایی و مدیریت زمین الزامی است. همچنین، نیاز به مراقبت‌های خاص در خصوص آبیاری، مقابله با آفات و بیماری‌ها و مدیریت بهینه زمان برداشت دانه‌ها وجود دارد.درخت با ارتفاع کمتر و سرسخت‌تر با بازده محصول بیشتر، اما معمولاً دانه آن دارای مقدار کافئین بیشتری است.
شکل و طعم دانه
- عربیکا: طعم دانه‌های قهوه عربیکا معمولاً به سمت ترشی می‌زند و این یکی از ویژگی‌های بارز آن است. این ترشی ملایم به عنوان یک نشانه کیفیت در نظر گرفته می‌شود و ذوق لذت بخشی را برای علاقه‌مندان به قهوه به ارمغان می‌آورد. اگر دانه قهوه به شکل کشیده و بیضی باشد، احتمالاً متعلق به نوع عربیکا است. این شکل دانه از دیگر انواع قهوه متمایز است و ممکن است به عنوان یک شاخص تشخیصی مورد استفاده قرار گیرد. خط وسط منحنی در دانه‌های قهوه عربیکا به شکل خمیده و منحنی است. این نشانه نیز یکی از علائم تمایز عربیکا از دیگر انواع است. دانه‌های قهوه عربیکا دارای کمترین میزان کافئین هستند و به‌طور معمول حدوداً نصف میزان کافئین دانه‌های روبوستا را دارند. این مسئله برای افرادی که تمایل به مصرف کمتر کافئین دارند یا حساسیت به آن دارند، اهمیت دارد. طعم قهوه عربیکا به طور کلی شیرین‌تر و ملایم‌تر است. این ویژگی به عنوان یک مزیت در خوردن قهوه و تجربه لذت‌بخش آن شناخته می‌شود. در مقایسه با دانه‌های روبوستا، قهوه عربیکا حساس‌تر به تلخی است. این حساسیت موجب می‌شود تا قهوه دارای یک طعم تلخ ملایم باشد و برخلاف روبوستا، کمتر از این ویژگی به نظر برسد.رنگ خط وسط دانه عربیکا معمولاً روشن‌تر است.
- روبوستا:در تفاوت قهوه عریبکا و روبوستا، دانه‌های قهوه روبوستا از نظر شکل و ویژگی‌های ظاهری دارای خصوصیات متمایزی هستند. این دانه‌ها به صورت کوچک و دایره‌ای با سطح صاف شناخته می‌شوند. طعم این نوع قهوه به طور کلی قوی‌تر و تلخ‌تر است که یکی از ویژگی‌های جذاب آن به حساب می‌آید.قهوه روبوستا حاوی مقدار بیشتری کافئین است که این ویژگی مخصوصاً برای افرادی که به دنبال اثرات قوی کافئین هستند، جلب توجه است. از این رو، افرادی که به دنبال افزایش انرژی و تحرک ذهنی هستند، می‌توانند از قهوه روبوستا بهره‌مند شوند.گوشت دانه قهوه روبوستا نیز به میزان بیشتری نسبت به دانه‌های قهوه عربیکا است. این ویژگی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر غلظت و طعم قهوه داشته باشد.در فرآیند کشت و پرورش، قهوه روبوستا به طور کلی مکانیزه‌تر است و این به معنای استفاده از فناوری‌های پیشرفته در فرآیند کاشت و مراقبت است. این نوع قهوه به خوبی در دشت‌های هموار و زمین‌های صاف می‌روید و این موضوع امکان کشت و بهره‌برداری را آسان‌تر می‌کند.آسیدیته دانه قهوه روبوستا نسبت به عربیکا کمتر است که به معنای کمتر بودن حموضه و ترشی در طعم آن می‌باشد. این ویژگی نیز ممکن است برخی از علاقه‌مندان به قهوه را جلب کند که از طعم‌های ملایم‌تر و کمتر ترش بهره‌مند می‌شوند.رنگ خط وسط دانه روبوستا معمولاً تیره‌تر است
قیمت قهوه عربیکا و روبوستا
- عربیکا: از نظر قیمت، قهوه عربیکا به طور کلی گران‌تر است. این نوع قهوه به دلیل خصوصیات خاص و طعم ملایم‌تر، معمولاً با قیمت بالاتری در بازار عرضه می‌شود.
- روبوستا: به عنوان یک جایگزین اقتصادی‌تر، قهوه روبوستا با قیمت مناسب‌تری در دسترس است. این نوع قهوه به دلیل ویژگی‌هایش که شامل طعم تلخ‌تر و قوی‌تر است، گزینه اقتصادی‌تری برای افرادی است که به دنبال هزینه کمتر در خرید قهوه هستند.
کدام نژاد قهوه را بخریم؟
در متن بالا تفاوت قهوه عریبکا و روبوستا را بیان کردیم در تصمیم گیری بین خرید دانه قهوه روبوستا یا عربیکا به میزان وابسته به سلیقه شخصی شما و تجربه ذائقه قهوه متوقف می‌شود بنابراین اگر به دنبال قهوه‌ای هستید که توانایی بالقوه‌ای در خواب‌راحتی، افزایش تمرکز، و افزایش انرژی داشته باشد، قهوه روبوستا گزینه‌ی موردنظر شما ممکن است. این نوع قهوه با قیمت مناسب‌تری در دسترس است و بیشتر در برابر مشکلات مرتبط با چربی و قند مصرف‌کننده آسانی را فراهم می‌کند. با این حال، باید به یاد داشته باشید که قهوه روبوستا به دلیل طعم تلخ و عدم وجود عطر و طعم خاصی، ممکن است با سلیقه برخی افراد هماهنگی نداشته باشد. بهترین راه برای انتخاب نوع قهوه، تست مستقیم و تجربه ذائقه شخصی شماست. در مقابل، تاثیر قهوه عربیکا بر بدن به نحوه‌ای متفاوت است؛ این نوع قهوه به جای ایجاد هیجان و افزایش انرژی، بیشتر به آرامش بدن کمک می‌کند و خواص بی نظیری از جمله خاصیت ضد سرطان، تقویت ناخن و استخوان‌ها، خاصیت ضد میکروبی و جلوگیری از بیماری‌های حافظه را داراست. همچنین، طعم و عطر بی‌نظیری دارد. در نهایت، اگر هنوز مطمئن نیستید کدام نوع قهوه را انتخاب کنید، پیشنهاد ما این است که مقدار مورد نظر خود را از هر دو نوع ترکیب کنید و از ویژگی‌های منحصر به فرد هرکدام لذت ببرید.
آیا ترک و فرانسه هم به صورت میکس است؟
بله، بسیاری از نوشیدنی‌های قهوه، از جمله اعضاء خانواده اسپرسو (تک، دوبل، لاته، کاپوچینو، آمریکانو) و همچنین قهوه ترک و فرانسه به صورت میکس یا ترکیبی از انواع مختلف قهوه تهیه می‌شوند.برای تهیه قهوه اسپرسو، از انواع میکس‌های مختلف، ساخته شده با موکاپات یا دیگر روش ها و انواع قهوه در کافی شاپ، استفاده می‌شود که شامل ترکیبات مختلف روبوستا و عربیکا با درصدهای متفاوت می‌شوند.به عنوان مثال: میکس 100 درصد روبوستا، 90 درصد روبوستا، 70 درصد روبوستا، 50-50، 70 درصد عربیکا، 80 درصد عربیکا و 100 درصد عربیکا به کار می‌روند.همچنین برای قهوه ترک و فرانسه نیز معمولاً از دو یا سه نوع میکس مختلف با استفاده از ابزار دم‌اوری قهوه استفاده می‌شود، به عنوان مثال: 100 درصد روبوستا، 70 درصد روبوستا و 100 درصد عربیکا.
جمع بندی
اگر از قهوه لذت می‌برید و به عنوان یک علاقه‌مند به این نوشیدنی شناخت کافی ندارید، ممکن است به تفاوت‌های بین قهوه عربیکا و روبوستا پرداخته نباشید. اما اگر کافه‌دار، باریستا یا دارنده کسب و کاری مرتبط با تجهیزات کافی‌شاپ هستید و تمایل به یادگیری بیشتر دارید…آشنایی با این دو نوع دانه می‌تواند مفید و حیاتی باشددانه‌های عربیکا و روبوستا دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند که تأثیر بر طعم و کیفیت قهوه نهایی دارد. شناخت این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا انتخاب بهتری داشته باشید و قهوه‌ای که به سلیقه شما می‌پسندد را انتخاب کنید. اگر تنها یک مصرف‌کننده عادی قهوه هستید، نیازی به یادگیری دقیق و تخصصی تفاوت‌ها ندارید. اما برای افرادی که در صنعت قهوه فعالند، آشنایی با این تفاوت‌ها به عنوان یک عنصر اساسی برای ارائه بهترین تجربه قهوه به مشتریان و ارتقاء کیفیت محصولات آنها اهمیت دارد.
